Stefan Żeromski Trylogia nadmorska

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Kolumnata zsun�a si� poza fos�, na praw� r�k� i id�c po zap�ociu ogrodów przedmieScia zamkn�awyloty dróg w ��ki i pola wiod�cych.Gdy pierwsza w ciemnoSci znikn�a, druga kolumna wype�ni�a g��bokoS� podwórza i wnetna skinienie mistrza prowincji wyp�yn�a jako czarna smuga poprzez rozwarte podwoje zam-kowe.Ta posz�a na lew� r�k� wzd�u� Mot�awy, skr�ci�a w stron� wschodnich ogrodów i uwylotu uliczek stan�a.Za drug� wysun�a si� trzecia z legowisk w izbach podziemnych, a po niej czwarta, ostatnia.Te dwie, rozst�piwszy si� we dwie strony, mia�y miasto osaczy� z daleka, od strony Bisku-piej, Gradowej i Cyga�skiej Góry.75Tak to z czterech stron Swiata miasto kaszubskie otoczone zosta�o przez zast�py krzy�ackie.Oddzia� rozumia� si� z oddzia�em i jeden drugiemu podawa� has�o:- Gmewe!Gdy ostatni �o�nierz znikn�� w czeluSci bramy, wróci� wielki komtur do izby i na dawne miej-sce przy oknie.Opar� si� znowu r�kami o kamienne stojaki i trwa� w niemym milczeniu.Za nim, na tym samym stanowisku, w ciemnoSci czeka� doradca.Gdy sporo ju� czasu min�o, w pewnej chwili rzek� Graffiacane:- Czas ju�! Czas wielki!Henryk von Plotzke podniós� g�ow� i zacz�� modli� si� z cicha, patrz�c w niebo jaskrawymigniazdami zasiane.Sekretarz czeka� cierpliwie, a nie mog�c dos�ucha� si� ko�ca modlitwy, cichymi kroki pod-szed� do drzwi, uchyli� je, zostawi� otworem.WSród modlitwy swej wielki komtur wyrzek�s�owo:- Zapali�!- Zapali�! - powtórzy� Graffiacane do kogoS w ciemnoSci dziedzi�ca.Na baszcie s�owia�skiej, która z prawieku stanowi�a czworograniasty, obronny trzon zamkusto�pem zwany, skrzesano ognia co �ywo i wnet buchn�� p�omie� smo�y podpalonej w przy-gotowanym kocio�ku.Ogie� ów poda� umówiony znak zacz�cia kohortom rozstawionym w w�g�ach miasta.Z jed-nog�oSnym okrzykiem - Gmewe! - który by� tak wielki, i� zag�uszy� do szcz�tu rozgwartargowicy, knechty zakute w �elazo, zmarzni�te w rowach podmiejskich, rzuci�y si� naprzód.Szli z czterech stron wszystkimi drogami, wszystkimi ulicami.Niby ruchome mury run�liw bramy miasta.Wyk�uli i wysiekli stra�e przede wroty rozstawione.Wy�amali i wyrwalibram zawory.Po�yskuj�c w Swietle ostrzem nastawionych grotów, obna�onych mleczów i wzniesionychtoporów wbiegli na rynek.Poprzez wywrócone stragany i budy przekupniów, poprzez zwie-rz�ta i stosy towarów czarne wojsko krzy�ackie rzuci�o si� skokiem na lud zgromadzony.R�bano od ucha, ktokolwiek sta� pod ostrzem topora.Rcinano �by kupców i ch�opów, siek�cz ramienia a� do pasa.Gin�y baby i dziewki.Grot dzidy przeszywa� po równo panów i ku-glarzy.Trup rybaka wali� si� w gnojowisko Swini, a bartnik pada� w kadx z rybami.Ludzie na targowisku zebrani Scisn�li si� w ucieczce panicznej i jako fala poprzez rozerwan�grobl� run�li w jedne stron�, gdy na ich braci spada�o nieszcz�dne �elazo.Lecz z ka�dej uli-cy, z ka�dego za�amania drogi, dok�dkolwiek w ucieczce p�dzili, razi�a ich napaS� równiestraszliwa jak pierwsza.Pod nowym miejskim murem, nie wiedz�c, dok�d si� schroni�, lu-dzie darli si� pazurami na Scian� wysok�, Slep� i g�uch�, jakby w nag�ym olSnieniu poj�li, �eten mur kamienny zazna uczucia litoSci, gdy je ludzie stracili.Lecz wie�a Kiek in die Kokniema by�a i z czucia wyzuta, wysoka w swej zemScie, twarda w pogardzie i zabijaj�ca z roz-kosz� jak ludzie.Tam to, u jej stóp, rzex sta�a si� istnym piekie� obrazem.Krzy�ackie sold-nery, zaprawione do zbrodni najbardziej wymySlnych w lasach i na zgliszczach pruskiegopodboju, r�ba�y tu ludzk� mas�, jak drwal r�bie drzewo, st�kaj�c od swej pracy i poc�c si�w trudzie.Rycerze w liczbie szesnastu, których opiece odda�o si� by�o miasto, przetar�szy oczy ze strasz-nego zdumienia, porwali si� do obrony.Zwo�ywali si� w t�umie i pocz�li wydawa� rozkazystadu ludzkiemu.Ten i ów dopad� w izbie pancerza, przypasywa� or�, wdziewa� zbroj�.Ten76i ów walczy� sam jeden z nawa�a, zas�aniaj�c piersiami kobiety i dzieci.Jak na samotnegow kniei ody�ca rzuca�y si� na tych m�nych psy niemieckie I osacza�y ka�dego kup�, zgraj�,nawa��.�o�nierzy pojmanych bez broni �o�dactwo krzy�ackie roznosi�o na ostrzu �elaza,mordowa�o pospólnie.Ktokolwiek zostawi� bro� w gospodzie, na noclegowisku, pomyka�klasztornymi zau�kami po zbroj�.Lecz nim zdo�a� dorwa� si� miecza i he�mu, pada� pod ra-zami poScigu, w sieniach, w dziedzi�cach, na schodach.Pewien szlachcic polski zgin�� nawie�y koScielnej.Inny przypasawszy brzeszczot walczy� sam z dziesi�tkiem morderców w ko-Sciele.�o�nierze Zakonu wtargn�li do obudwu koScio�ów i przelewali krew ludzk� wokó� fi-larów, konfesjona�ów i przy stopniach o�tarzów.Siekiera krzy�acka nie przepuszcza�a niko-mu na targowicy.P�ata�a w szale�stwie zbrodni, w dzikim upojeniu, w zemScie dla zemstyi w istnej sztuce mordowania.Jeden odcina� od zamachu g�owy od tu�owiów, inny oddziela�od ramion r�ce wzniesione b�agalnie.A� Swinie le��ce w swych ciep�ych ka�u�ach pocz�yze zdziwieniem smakowa� w b�ocie krwi� przesyconym.Pop�yn�y strumyki czerwone do �o�yska Raduni.Zaczerwieni�y si� wody Mot�awy.Na pró�no opat Rudiger usi�owa� zas�ania� bezbronnych, rzuca� si� mi�dzy walcz�cych i b�a-ga� o zaprzestanie m�obójstwa.Skam�ania jego �adnego nie odnios�y skutku.Pchni�to gopoza siebie mi�dzy konaj�ce, �eby tam sobie do woli spowiedzi pos�ucha�.Rzex coraz bezbrze�niej szala�a.Wyci�to do nogi, do ostatniego wszystk� szlacht� pomorsk�,która si� by�a w mieScie znalaz�a.Wrzask Smierci coraz straszliwszy uderza� o mury miej-skie, o przyxby, wi�zania, fosy, Sciany i w�g�y wysokiego zamku, a� dosi�gn�� otwartego oknai otwartego ucha Henryka von Plotzke, który si� modli� przy oknie.Komtur nachyli� si� ni�ej i s�ucha�.Ju� setki, tysi�ce ju� razy s�ysza� g�os zabijanych na wojnie - g�os Smierci.Nieraz sam Smier�zadawa�.Nie obc� jego duszy by�a zemsta niemiecka i nienawiS�.Ale teraz ten krzyk ludzkiwzywa� ku niemu z pado�u wyciem tak potwornym w swej grozie, jakby si� czeluS� piekiel-na rozdar�a i stan�a otworem.Komtur odskoczy� od okna.Ucieka�.Szcz�ka� z�bami od cio-sów lodowatego przestrachu, co mu plecy ka�czugiem przecina�.W ciemnoSci izby szamota�si� ze sob�.Rycza� z bólu.Postrzeg� przy sobie cie� doradczy - i przycich�.Ze wstydu k�sa� r�ce w milczeniu.K�dySw drewnianym dworzyszczu buchn�� p�omie� po�aru.Za nim drugi, trzeci, czwarty, pi�ty.Stan�a w ogniu wie�a dominika�ska, s�up p�omienny.Wnet jednym stosem ognistym sta�osi� stare miasto s�owia�skie [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odnośniki