[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.WYMIANA USAUG.Z czasem zajęcia muszą podzielić się jeszcze bardziej: jedni będą szyli odzież, drudzy obuwie.Temu zaś podziałowi pracy musi towarzyszyć inny fakt: Wymiany usług, na mocy któregoszewc za buty dostanie od myśliwca zwierzynę, od kowala nóż.Myśliwiec zaś za zwierzynędostanie od szewca buty, od krawca odzież, od kowala broń.PODZIAA ZYSKW.Wymiana usług ściśle kojarzy się z Podziałem zysków: widzimy bowiem, że szewc, krawiec,myśliwy i kowal tego co zrobili, czy zdobyli, nie chowają wyłącznie dla siebie, lecz dzieląsię z innymi.WYTWARZANIE I ZU%7łYCIE.Te zaś zjawiska, jak Kojarzenie usiłowań, Podział pracy, wymiana usług, Podział zysków są toniby wielkie fale, tworzące się na strumieniu życia, złożonym z dwu prądów.Jednym jestWytwarzanie przedmiotów użytecznych np.pieczenie chleba, szycie odzieży i obuwia, kuciebroni.Drugim jest zużywanie, a więc zjadanie owego chleba i pokarmów, noszenie odzieży iobuwia, posługiwanie się bronią itd.PODOBNE ZJAWISKO W ORGANIZMIE.Aatwo dostrzec, że wyliczone tu "Zjawiska społeczne" mają swoje odpowiedniki w"Zjawiskach organicznych".W przewodzie pokarmowym człowieka czy zwierząt wytwarzająsię materiały odżywcze, które następnie zużywają się w tkankach organicznych.Istnieje też wciele ludzkim czy zwierzęcymi podział pracy, dzięki któremu oczy patrzą, uszy słuchają, ręcechwytają, nogi przenoszą, żołądek trawi.Istnieje wymiana usług, na mocy której oko czuwanad ręką, a ręka nad okiem i wzajemnie chronią się od kalectwa.Istnieje nareszcie podziałzysków to bowiem, co wypatrzyły oczy, co schwytały ręce i strawił żołądek, przerobione nakrew, dzieli się między wszystkie części organizmu.I oto mamy nowy szereg podobieństw między Społeczeństwem a organizmem żyjącym.Pierwszy szereg opierał się na podobieństwie Części, drugi na podobieństwie Zjawisk, funkcjiżyciowych.INNE PODOBIECSTWA.- 119 - Lecz analogie sięgają jeszcze dalej.Istoty organiczne rodzą się i Społeczeństwa także się rodzą.Nasieniem dzisiejszego CesarstwaNiemieckiego jest Elektorstwo Brandenburskie.Organizmy żyjące rozmnażają się i społeczeństwa podobnież.Stany Zjednoczone i Australiasą jakby dziećmi Anglii.Szkocji i Irlandii: dzisiejsi bowiem mieszkańcy wymienionychkolonii są potomkami Anglików, Szkotów i Irlandczyków.Czy zresztą w naszym własnym kraju nie widujemy faktów, że jakaś dawna a zamożna wieśwydziela z pośród siebie kolonistów i niby rodzi wieś nową?I organizmy i Społeczeństwa rosną.Królestwo Polskie np.w roku x miało niecałe y miliony, a dziś ma przeszło z milionówludności.Istoty organiczne umierają, a czy umierają i spółeczeństwa?Asyria, Babilonia, Grecja, Rzym itd.są jasnymi dowodami tej prawdy, że organizacjespołeczne, zwane państwami, rozkładają się, niekiedy po upływie kilkuset lat.Tylko materiałich, to jest narody trwają znacznie dłużej i niekiedy służą do nowych organizacji; czego znowudowodem mogą być: dzisiejsza Grecja i Włochy.Trzeba też pamiętać, że podobnie jak istoty organiczne, tak i społeczeństwa chorują, niekiedyśmiertelnie.Lenistwo, rozpusta, zwyrodnienie, nędza, niesprawiedliwość, kastowość, upadekreligii i w ogóle najwyższych Ideałów, wyłączne ubieganie się za zyskiem i użyciem są dlanarodów symptomami śmiertelnej choroby.Gdy Duch społeczeństwa jest chory, do drzwi śmierć puka.POWTRZENIE.Streśćmy jeszcze raz to, co powiedzieliśmy o "Zjawiskach społecznych", które w ogólnychzarysach są podobnymi do zjawisk życia ludzkiego.Społeczeństwa Rodzą się Rosną Rozmnażają a czasami ciężko Chorują i giną.%7łycie zaś ich i zdrowie polega na następujących funkcjach, częścią duchowych, częściachmaterialnych:Przede wszystkim w Społeczeństwie musi istnieć Porozumienie, Współczucie i skłonność doNaśladowania, rozumie się, dobrych i mądrych, nie zaś złych i głupich przykładów.Tostanowi "Węzeł duchowy", ową "Jedność", której pewnym społeczeństwom zawsze brakuje.Wówczas, w gromadzie tak związanych ludzi zaczną dokonywać się następujące procesyspołeczne: Kojarzenie usiłowań do osiągnięcia wspólnych celów, Podział pracy, rzetelnaWymiana usług i rzetelny Podział zysków, bez czego rodzą się ciężkie choroby społeczne.- 120 - Wszystko to zaś dokonuje się na tle Wytwarzania przedmiotów użytecznych i Zużywania czySpożywania ich.DOSKONAAY ORGANIZM SPOAECZNYPojęcie społeczeństwa byłoby niezupełne, gdybyśmy nie wspomnieli: jak wygląda doskonalerozwinięty Organizm społeczny? i jak wygląda podział pracy w narodach cywilizowanych?O doskonałej organizacji społecznej przede wszystkim to można powiedzieć, że jest onabardzo podobna do żyjącego organizmu.Dla przykładu wezmy armię, posuwającą się przezkraj nieprzyjacielski.W stosunku do własnego społeczeństwa armia jest jego organem Zaczepno-odpornym, jak np.u lwa kły i pazury.Nie mniej jest ona organizmem samodzielnym i w dodatku bardzorozwiniętym.Armia posiada przede wszystkim Organ Myślący, którym jest jej sztab; w tym zaś organiemyślącym posiada niby swoje JA, czyli naczelnego wodza.Następnie armia posiada jakbyZmysły, to jest żołnierzy, a nawet całe oddziały, które tropią nieprzyjaciela, i dowiadują się ojego ilości, jakości, położeniu i zamiarach.Dalej armia posiada niby System Nerwowy całemnóstwo niższych i wyższych dowódców, którzy, wypełniając ogólny plan wodza, robią toniezależnie od najwyższej świadomości z uwzględnieniem wymagań czasu i miejsca.Podobne zjawiska ciągle napotykamy w życiu ludzkim.Nasze JA postanawia gdzieś iść i razpostanowiwszy przestaje myśleć o sposobie wykonania tego zamiaru, ponieważ same oczymachinalnie dostrzegają drogę i leżące na niej przeszkody, a nogi same wymijają takowe zwielką zręcznością.Następnie widzimy w armii niby nici nerwów, których rolę odgrywają już to adiutanci, jużpołączenia telegraficzne i telefoniczne.Dzięki tym wszystkim urządzeniom, każda ważniejsza myśl naczelnego wodza przebiega całyorganizm armii od najwyższych do najniższych stopni.Oprócz Systemu nerwowego armia posiada Muskuły, które składają się z żołnierzy,związanych w kompanie, bataliony, pułki itd.Dalej posiada armia organ Odżywczy,składający się z zapasów żywności i amunicji, następnie Organy Krążeniowe tj.rozmaitewozy i furgony, następnie organy Wydzielinowe, jakimi są polowe szpitale.Nareszcie posiadawszelkiego rodzaju broń.Lecz nawet i owa broń, dzieło ludzkich wynalazków, jeszcze ma odpowiedniki w świecieorganicznym.Szable działają jak kły niektórych zwierząt ssących lub jak szczypce raków;bagnety jak kolce niektórych owadów.A nawet broń palna, miotająca pociski, ma swegoodpowiednika np.u mrówek, które na nieprzyjaciół rzucają z odległości krople kwasu.Umyślnie rozszerzyłem się nad przykładem doskonałej organizacji społecznej, ażeby pokazać,że: wzoru do tych organizacji należy szukać w świecie żyjącym, i że takie organizacje- 121 - społeczne jak państwo, a choćby tylko jak armia nie improwizują się z dnia na dzień,ponieważ są bardzo skomplikowane i ze strony swych członków wymagają pewnej wprawy.Z tego powodu ludność wysoce ucywilizowana, która nauczyła się zgodnie działać iprzywykła do karności w rozmaitego rodzaju stowarzyszeniach, jest bez porównania lepszymmateriałem do organizacji społecznych, aniżeli ludność barbarzyńska.Z tego powodunieliczne garstki Europejczyków, zarówno w dziedzinie ekonomicznej, jak i wojskowej,zwyciężają choćby najzdolniejsze i najwaleczniejsze, ale dzikie ludy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
