Hejnicka Bezwińska Teresa Pedagogika ogólna

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Drugi kryzys 1989 rokubył wywołany czynnikami zewnętrznymi, związanymi z transformacją ustrojową,korespondującą z rozpadem imperium sowieckiego, której celem było rozmonto-wanie ładu narzuconego niesuwerennemu państwu i zastąpienie go ładem policen-trycznym, przywracającym demokrację, wolny rynek, własność prywatną, wolnośćsłowa i zrzeszania się, prawa człowieka i wolności obywatelskie.Ciągłość uprawiania pedagogiki i pewien zakres zmienności w XX wieku ak-centuje Stefan Wołoszyn (1998) w dziele yródła do dziejów wychowania i myślipedagogicznej.Wydanie drugie zmienione.Nieco inne spojrzenie na ewolucję tożsamości pedagogiki prezentuję w dwóchnastępnych pracach (Hejnicka-Bezwińska, 1997, 2000).Podsumowując, można sformułować tezy, które już dzisiaj nie budzą kontro-wersji:1.Logika zmian, jakie dokonały się w polskiej pedagogice do przełomu latsześćdziesiątych i siedemdziesiątych nie była logiką właściwą nauce, po-nieważ podporządkowana została logice ofensywy ideologicznej25.25 Ofensywa ideologiczna była programem PZPR (przyjętym na Kongresie Zjednoczeniowym PPR i PPS),którego celem była zmiana świadomości społecznej zgodnie z doktryną komunistyczną ZSRR.Głównymobiektem oddziaływań ofensywy ideologicznej były wszystkie dziedziny kultury, a zatem także naukai edukacja (patrz rys.1).T.Hejnicka-Bezwińska, Pedagogika ogólna, Warszawa 2008ISBN 978-83-60501-19-1, � by WAiP 2008Rozdział 9.Ewolucja tożsamości pedagogiki4282.Bardzo silne osadzenie pedagogiki II Rzeczypospolitej kontynuowanejpo 1939 roku w różnych nurtach teoretycznych, filozofii i historii chro-niło ją w sposób naturalny przed ortodoksyjną indoktrynacją ofensywyideologicznej.3.Logika zmiany widziana w perspektywie zmian w strukturze pedagogikibyła logiką przejścia od pedagogiki, w której strukturze centralną pozy-cję zajmowała pedagogika ogólna (najpełniej łącząca filozoficzną, teore-tyczną i historyczną perspektywę poznawczą wobec swojego przedmiotubadań) do pedagogiki, w której strukturze centralną pozycję zajęła teo-ria wychowania jako podstawa naukowej pedagogiki socjalistycznej.Jejzadaniem było poszukiwanie skutecznego systemu wychowania (raczejindoktrynacji) dla realizacji celów wychowania wyprowadzonych z po-stępowej ideologii społecznej (doktryny komunizmu).4.Logika zmiany widziana w perspektywie paradygmatycznej była logikąprzejścia od pedagogiki tradycyjnej ( humanistycznej ) do pedagogikipraktycznej , wpisującej się w paradygmat pedagogiki empirycznej 26.Zmiana w pedagogice polskiej realizowana według logiki ofensywy ideolo-gicznej była zmianą odroczoną o prawie dwadzieścia lat.Jeżeli za punkt odnie-sienia przyjmiemy zmiany dokonane w kształceniu pedagogicznym na poziomieakademickim w 1973 roku, odroczenie to sięga prawie dwudziestu pięciu lat.Pomimo tego odroczenia, zmiana nie była pełna, ponieważ obok dominującegoparadygmatu tzw. pedagogiki praktycznej istnieli pedagodzy z marginesu 27i ważne książki napisane przez pedagogów usytuowanych w pedagogice humani-stycznej.Ten niezwykle skomplikowany stan współistnienia obydwu grup i orien-tacji okazał się przydatny w przezwyciężaniu kryzysu wywołanego transformacjąustrojową, umownie związaną z 1989 rokiem.Możemy zatem przejść do problemu koncepcji przezwyciężenia dominujące-go od przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych nurtu pedagogiki empi-rycznej, który miał legitymizować tzw.naukową pedagogikę socjalistyczną.26 pedagogika empiryczna, kierunek pedagogiki, zapoczątkowany w XIX wieku, dążący w oparciuo badania empiryczne do nadania pedagogice statusu autonomicznej dyscypliny naukowej.Pedagogika em-piryczna gromadzi, porządkuje i uogólnia fakty dotyczące procesów wychowania i kształcenia, ich uwarun-kowań społecznych oraz zajmuje się ustalaniem stopnia skuteczności stosowanych technik i oddziaływańpedagogicznych; poszukując prawidłowości, które wyjaśnią rzeczywistość edukacyjną, dąży do tego, by mo-gły one stać się naukową podstawą praktyki edukacyjnej; podejście takie zakłada, że poznanie dostatecznejliczby czynników i praw warunkujących proces kształcenia umożliwia następnie jego skuteczne sterowanie,tzw.technologią kształcenia (Leksykon PWN.Pedagogika, s.149).27Robert Kwaśnica (1992) wprowadził pojęcie pedagogów z marginesu i pedagogiki z marginesu dlanazwania tych orientacji pedagogicznych, które były poza nurtem głównym uprawiania pedagogiki w domi-nującym paradygmacie pedagogiki praktycznej , nazwanej naukową pedagogiką socjalistyczną.T.Hejnicka-Bezwińska, Pedagogika ogólna, Warszawa 2008ISBN 978-83-60501-19-1, � by WAiP 2008Co mówią o współczesnej pedagogice depozytariusze kapitału przynależnego autorytetowi nauki4299.1.2.2.Koncepcja przezwyciężenia paradygmatu pedagogikinazwanego naukową pedagogiką socjalistycznąKryzys przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych można nazwać kry-zysem naukowej pedagogiki socjalistycznej.Krytyka dominacji tej pedagogikimiała już miejsce w latach osiemdziesiątych i działania te wpisywały się w nurtpedagogiki krytycznej.Dowodem mogą być wcześniej wymienione opracowania,ale także teksty Andrei Folkierskiej (1981, 1984, 1990), Roberta Kwaśnicy (1987,1989, 1990, 1992), Romana Schulza (1983).Nie do przecenienia był fakt kontynu-acji pedagogiki humanistycznej.Ten nurt miał nawet swoje instytucjonalne opar-cie w konferencjach naukowych organizowanych przez Bogdana Suchodolskiego,które ze względu na miejsce ich organizowania nazwane zostały spotkaniamiw Jabłonnie28.Prace te są kontynuowane przez Irenę Wojnar w zespole, noszącymaktualnie nazwę Komitet Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium PAN.Te fakty świadczą o tym, że poza dominującym nurtem naukowej pedagogikisocjalistycznej, wpisującej się w pedagogikę empiryczną, przetrwała w Polsce pe-dagogika humanistyczna i rozwijała się pedagogika krytyczna.Na rzetelną doku-mentację oraz interpretację czeka omówienie każdego z tych nurtów.Ponieważpodręcznik powinien przedstawiać opinie, poglądy i przekonania środowiskadepozytariuszy kapitału pedagogiki jako dyscypliny naukowej, odwołam się dowypowiedzi osób, które prezentują stanowisko twórców wiedzy pedagogicznejjako zbiorowości.Pierwszą inicjatywą zaprezentowania środowiskowej opinii w sprawie peda-gogiki po 1989 roku był wspomniany już wcześniej I Zjazd Pedagogiczny, któ-ry odbył się w lutym 1993 roku.Jego uczestnicy obradowali na temat Ewolucjitożsamości pedagogiki.Oprócz obrad plenarnych dyskusja toczyła się w siedmiusekcjach.Ich nazwy pokazują jednocześnie zakres podejmowanych problemów :I.Dylematy metodologiczne pedagogiki.II.Edukacyjne implikacje przełomu politycznego.III.Kontestacje pedagogiczne.IV [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odnośniki