Zeromski Stefan Trylogia nadmorska.(m76)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ukazuje nam j� zachwyt nasz - Prawis�� - lechickiej ziemi pracownic� olbrzymi�.Puszcze niezbrodzone, pierwobory dla siebie samych rosn�ce nad jej brzegami b��kitniej�w oddali, zieleniej� w pobli�u.Rni� nad jej urwiskami samotne Swi�te d�by i samotne Swi�telipy, wszczepione olbrzymimi korzeniami w �wiry i gliny, przez tajemnicze si�y lodowcówuzgarniane, w szczyty i zbocza gór Radiowa, Oksywia, Bia�orzeki i D�bogórza.Jak za dni naszych mewy bia�oczelne nad jej szerokim wodnym przestworem rytmem rwa-nym, w sposób niewys�owienie uroczy, miotaj� skrzyd�a d�ugie i wydaj� krzyk swój bojowy -ongi tak samo.Jak za dni naszych, tak samo drzewiej i zaw�dy zagony �ososi id� w przedwioSnia zgodnymii wiecznie nowymi pochody w gór� jej pop�awów, z morza szumnego a� do podnó�a gór ta-rza�skich, sk�d jej zimne, przeczyste xród�a bij�.Jak za dni naszych, skoro na Ma�ym Morzu i przy brzegach wysokich lody stopniej�, a po�u-dniowy wiatr gor�cym tchem powieje, tak samo ongi hufce �ososi ci�gn�y z lodowato zim-nych okr�gów polarnego oceanu ku s�odkowodym b�awej zatoki toniom.Jak za dni naszych, tak samo wtedy p�dzi�a je w gór� tajna pot�ga mi�osnej rozkoszy z mo-drych mórz w blade Wis�y rozlewisko.Jak za dni naszych, tak samo drzewiej i zaw�dy zast�py ich sz�y uszykowane wed�ug od-wiecznego porz�dku,Ci�gn�a i ci�gnie zawsze na przedzie najwi�ksza srebrno�uska i bezplamista samica o wiel-kich uz�bionych szcz�kach i koSciach paszczy naje�onych ostrymi kielcami.Za przodownic� p�yn�y i p�yn� jedna za drug� w odst�pach jak gdyby na cztery stopy cz�o-wiecze wymierzonych samice mniejszego wymiaru i m�odsze.Za samicami p�yn�y i p�yn� samce w odst�pach jakby na cztery stopy cz�owiecze odmie-rzonych.Za samcami p�yn�y i p�yn� m�ode w szyku porz�dnym, przypominaj�cym co do kszta�tuklucz dzikich g�si, gdy lec� z pó�nocy w po�udnie.Skoro pi�kna panowa�a pogoda, p�yn�y wierzchem wiSlanego wartu z szumem, który �udziucho, jak gdyby nadejScia burzy.Skoro nad krajem przelatywa�y wichry, pochód grona �ososi zapada� na dno i w ciemnicywodnej ci�gn�� w gór� po trzy mile na godzin�.Wówczas w �o�ysku starej Wis�y nie przera�a� ich tak jeszcze wysmuk�y napastnik i zdrajca.Z czasem nauczy�y si� czujnoSci, bojaxni i l�ku wobec jego z�owieszczej postaci - wszyst-kich kszta�tów i kolorów, które z nim s� z��czone - barw bia�ych, czerwonych, jaskrawych -oraz ostro�noSci wobec wszelkich nieznanych ha�asów i dxwi�ków.168Skoro przebieg�y napastnik pocz�� stawia� jazy u brzegów, a w warcie rzeki drygawice, w któ-rych niejeden ród w�drowny wygin��, przodownica nauczy�a si� poznawa� wrogie sid�a i z�o-wieszcze zasadzki.Napotkawszy je w swojej drodze, rzuca�a si� w skok, niemal w lot, i mkn�a jak b�yskawica.Za ni� tym�e szlakiem niewidnym, niemal lotem, szy� wszystek szyk szybuj�cy nad prze-szkod�.Je�eli zaS zasadzka nie by�a do przebycia lub przerwania, przodownica w k��b zwija�a swecia�o i przeskakiwa�a pu�apki.Zgina�a si� jak spr�yna przybli�aj�c wid�owat� p�etw� ogona a� do wystaj�cej szcz�ki swejpaszczy, nagle rozpr�a�a zwini�te ko�o swego d�ugiego kad�uba, z ca�� pot�g� uderza�a bo-kiem o wod� i odbiwszy si� od jej powierzchni na pi�� i szeS� stóp w gór�, przeskakiwa�azapor�.Za jej rozkazuj�cym przyk�adem czyni�y to samo wszystkie osobniki zagonu, aby za chwil�ustawi� si� znowu w dawny agmen i z ogniem nies�abn�cym gna� w swoj� stron�.Skoro zasie dosi�g�y wód bystrych, zimnych a nieskalanych, przelewaj�cych si� ponad dnem�wirowatym Bia�ego i Czarnego Dunajca, przodownica w towarzystwie kilku samców obie-ra�a miejsce na tar�o.Zwróciwszy si� g�ow� w stron� polotu wód bystrych, tar�a si� brzuchem o chropawe dno rze-ki, a�eby ze siebie ikr� wycisn��, która si� w ma�ym zag��bieniu dennym gromadzi.O to miejsce, o prawo i mo�noS� polania ikry swym mleczem, samce wiod� mi�dzy sob� bi-twy zawzi�te.M�ode �ososie sk�adaj� wczeSniej sw� ikr�, tote� wczeSniej wyhodowuje si� ich brzuchatepotomstwo.WczeSniej wykarmiaj� si� m�ode rody, w�asnym �ó�tkiem pas�c i kszta�tuj�c organy, sercei nerwy.M�ode, wysmuk�e �ososie, z g�ow� spiczast� i grzbietem pr�gowanym brunatno, w listopadziewracaj� do morza.Stare tr� si� znacznie póxniej i do morza wracaj� a� w grudniu.B�d�c ze swojej natury istotami s�odkowodnymi, ci wieczni wiSlni oryle, zap�dzeni na s�onyocean, po którym góry lodowe �egluj� a niezmierzony wieloryb gejzery ze siebie wyrzuca -wracaj� niezmiennie do dawnej ojczyzny ich rodu.A w drodze swej ku wy�ynom skalistym nie po�ywiaj� si� niczym, lecz �akn�, schn� i nisz-czej�.Staj� si� jako strza�y, które w upodobaniu niepoj�tym lec� do miejsca zarania swojego gatunku.Znana im jest jakaS posta� furii mi�osnej, sza�u z t�sknoty do Swi�tego xród�a, które wypia-stowa�o ich rodzaj w swej przezroczystej g��binie.W g�odzie i szale�stwie poprzez wieki zamierzch�e i czasy id�ce drgaj� w WiSle rzece te�ywotwórcze struny.Po tych zboczach, pagórkach, polanach i piaskach, przyniesionych przez wody p�yn�ce, prze-biega�a szybka stopa cz�owieka, od znu�enia bezsilna.Mogi�a jego tu i tam le�y na wzgórzu.Rozlega� si� nad szerok� wod� p�yn�c� i budzi� �oskot echa w puszczy nad morzem jegokrzyk wydany w poScigu i w g�odzie.169�uk nagi�ty jego d�oni� bolesn� miota� upierzone strza�y w pi�kne bia�e piersi morskiej mewy.Zabija� czajki, rybitwy, nury, burzyki, kormorany, kuligi i perkozy - str�ca� z niebios dzikie g�si,kaczki i pi�kne kie�pie, wolne �ab�dzie, gdy w po�udniowe krainy z krain pó�nocy lecia�y.Kamienny m�ot cz�owieka uderza� w furii we w�ochat� pierS zwierz�c�.Jak�e brzmia�o imi� mi�osne, którym przyzywa� z oddali towarzyszk�?.Jak brzmia�o s�owo pieszczoty, wycmokane w stron� kolebki z wikliny?Jakie nazwy nosi�y przedmioty i suma ich, widok tej ziemi - prawa i z�udy, których istnienianauczy�o go uczucie g�odu i uczucie honoru?Si�a jego i zast�puj�ce si�� oszustwo przewali�o si� poprzez si�� niedxwiedzia i tura, wilkai �osia.O potomne mewy, o bezpami�tne ptaki, które z wy�yny swojej tyle widzicie!Czy, takie same jak my �ywi�c uczucie bolesnej a niewytrzebionej mi�oSci swego potomstwai gatunku, macie i inne nasze uczucia, przes�dy i przywary?Pami�tacie ka�da z osobna jako ród, jako zbiorowisko, a� do najdrobniejszego szczegó�u, a�do najl�ejszego porozumienia, co czyni� praojciec i pramatka przed niezliczonymi wiekami.Macie jakoweS niez�omne prawa rz�dz�ce pa�stwem skrzydlatym.Lecz czy macie jakiekolwiek wspomnienia? Tyle widzia�yScie siedz�c na swym dziedzictwieprzez wieki, na rewie mi�dzy Kuxnic� i Rew�, odk�d si� z wód wychyn�a! Mo�e podajeciew swej mowie, w swym zbiorowym rozgwarze, w zgie�kliwym swym obmowisku, w wynu-rzeniach krzykliwych i nachalnych jakoweS swoje klechdy i dzieje.Mo�e porozumiewacie si� swoim sposobem, tak jak ludzie swoim, o chytrych sposobach szu-brawstwa, o sztukach czyhaj�cych morderców, o nienasyconym �aknieniu i nienasyconym pra-gnieniu wSród wiekuiScie tych samych odg�osów morza Slisko i chrapliwie bij�cego o nagiete brzegi.Mo�e wydajecie jedynie g�osy bezmySlne jak drwal rozszczepiaj�cy zrosty pniaka,które si� nie poddaj� roz��czeniu, jak rataj m�óc�cy grub� Sció�k� snopów na klepisku, któraz k�osów nie chce ziarna wydawa�.A mo�e widzicie coS wi�cej ni� my, ludzie [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odnośniki