[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Przypominał on ludziom o nietrwałości i przemijaniu życia na ziemi, nawiązując tym samym do Księgi Koheleta.W krytycznej wobec Kościoła epoce renesansu tworzyło jednak wielu poetów, którzy na co dzień w swojej twórczości obcowali z Bogiem.Do wizji biblijnego Boga odwołuje się w swych wierszach Jan Kochanowski.We fraszce O żywocie ludzkim nazywa Boga wieczną myślą.W hymnie pochwalnym Czego chcesz od nas Panie nawiązuje do Księgi Rodzaju - stworzenia świata.Przedstawia Boga jako Stwórcę - artystę, opiekuna człowieka.Epoka romantyzmu, która doceniła uczucie i jego wielką rolę w życiu człowieka, stworzyła piękne postacie księży i zakonników.Do Boga odwołuje się Konrad z III cz.Dziadów Adama Mickiewicza, prosząc go o władzę nad swoim narodem.W Widzeniu ks.Piotra klęska powstania listopadowego i cierpienie narodu polskiego zostaje porównane do Chrystusa cierpiącego na krzyżu.Mamy tu więc wyraźne nawiązanie do Ewangelii z Nowego Testamentu.Również idea mesjanizmu i hasło Polska Mesjaszem narodów nawiązują bezpośrednio do Pisma Świętego.Literatura XIX w.chętnie czerpała z tradycji biblijnej.Dziełem, które już w tytule nawiązuje do Starego Testamentu, jest „Potop” Henryka Sienkiewicza.Tytuł nawiązuje do osławionego potopu, z którego ratuje się człowiek na wskroś moralny - Noe.Potop jest powieścią „ku pokrzepieniu serc” Polaków będących pod zaborami.Przekonuje ich, że wspólnym wysiłkiem można zdobyć niepodległość, mimo wszystko.Literatura czasów wojny i okupacji („Medaliony” Zofii Nałkowskiej i „Opowiadania” Tadeusza Borowskiego) ukazywała czas spełnionej Apokalipsy, nawiązywała więc do ostatniej księgi Biblii Apokalipsy św.Jana.Współczesność równie chętnie nawiązuje do tej tradycji.W wierszu Czesława Miłosza Piosenka o końcu świata odnajdujemy odniesienia do Apokalipsy św.Jana.Przedstawiony jest w nim koniec świata, jednak różni się on zasadniczo od opisu biblijnego.Według poety koniec świata następuje w każdej chwili, gdyż z każdą chwilą jesteśmy bliżsi śmierci - przemijamy.Dlatego należy zawsze liczyć się ze zbliżającym się Sądem Ostatecznym.Na przedstawionych przykładach można więc powiedzieć, że tradycja mityczna i biblijna była i jest obecna w literaturze polskiej zarówno w tej dawnej, jak i współczesnej.51„Przeszłość wróci ideą, nie powróci sobą” - o biblijnym i antycznym dziedzictwie w tekstach współczesnych.Nie wchodzi się dwa razy do tejsamej rzeki(Heraklit z Efezu)Jest rzeczą naturalną, że przeszłość nie powraca, choćbyśmy nie wiadomo jak tego pragnęli.A przynajmniej nie może powrócić tak, byśmy jeszcze raz przeżyli stare smutki i radości.Czy można jednak cofnąć czas w inny sposób? Owszem, można, sięgając po osiągnięcia starożytnych cywilizacji, osiągnięcia w formie idei, filozofii, poglądów.Dwie cywilizacje wywarły wpływ na formowanie się kultury europejskiej.Cywilizacja grecko-rzymska, pięknych, fantastycznych mitów, tolerancji, swobody działania, i cywilizacja żydowska, judajska, o ileż od tamtej surowsza, pełna rygorystycznie przestrzeganych nakazów.Zarówno liberalna kultura grecko-rzymska, jak i obecna poprzez chrześcijaństwo kultura judajska znajdują swoje odbicie w poezji wielu wieków, w tym także i współczesnej.Rola kultury grecko-rzymskiej, tej, która uczyła ludzi umiłowania mądrości i nauki, która uczyła patrzenia na piękno i dostrzegania piękna, tej, której twórcy uważali człowieka za istotę tak doskonałą, że aż bliską bogom - rola tej właśnie kultury w poezji jest ogromna i można odnaleźć mnóstwo odniesień do ideałów starożytnych w poezji współczesnej.Przykładem tego są wiersze Wisławy Szymborskiej, np.Woda.Nie starczy ust do wymówienia przelotnych imion twoich wodo - pisze poetka.Nie starczy, bo deszcz spadający z nieba wziął się z któregoś z europejskich jezior, by opaść chmurą kropel do morza.I podobnie jest chyba z kulturą antyczną, która mimo tryumfu chrześcijaństwa i ponurej surowości średniowiecza, przetrwała pokryta kurzem w kątach zapomnianych bibliotek.Wyszła z nich znowu w renesansie.Wiersz W rzece Heraklita jest chyba też próbą pokazania, że nic w przyrodzie nie ginie.Zawsze czyjeś myśli, uczucia, spostrzeżenia odradzają się w innym człowieku.Podobnie brzmi przecież wiersz Z.Herberta Do Marka Aurelego.Forma sztuki antycznej, wolna od inwigilacji w pracę artysty, uduchowiona, jest poetom szczególnie bliska ze względu na umiłowanie piękna.To podstawa do refleksyjnej zadumy nad przeszłością (Szymborska, Herbert) albo do potraktowania starożytnych jak zwykłych ludzi, którzy mają swoje problemy i słabostki.Tak został potraktowany Sokrates w wierszu Juliana Tuwima.Wbrew utartej konwencji, która każe przedstawiać uczonych jako dostojnych starców, traktowanych z szacunkiem, Sokrates u Tuwima robi wrażenie przekornego staruszka, którego ulubioną rozrywką jest gorszenie innych i działanie im na nerwy; lekkomyślnego optymisty, który ma swoje nałogi
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
