Stanisław Poniatowski Korespondencja o rozbiorach polski

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Biskup kamieniecki, Krasiński, który, jak to so-bie pan przypominasz, był filarem Konfederacyi Bar-skiej, przed, rokiem z górą przybył tutaj w zamiarzesprzeciwiania się.mnie we wszystkiem, i objawił mito otwarcie w pierwszej swojej rozmowie.Powiedzia-łem mu: Lubię tę otwartość; wypowiadasz mi wojnę,zanim ją rozpoczniesz; wielu innych prowadzi ją, za-pewniwszy mnie wprzódy, że mnie czule kochają".Po godzinie wyjaśnień biskup wyszedł ode mnie, uzna-jąc się, za mojego przyjaciela, i stał się nim w rze-czy samej.Położył nazwisko swoje pod wielu pi-smami za tronem dziedzicznym.Kończąc, trzeba jeszcze powiedzieć, że wykształ-cenie od lat dwudziestu siedmiu ulepszane i zamiło-wanie w czytaniu książek cudzoziemskich, rozpowsze-chnionych od tego czasu, wielce się przyczyniły dooświecenia, bez którego rewolucya byłaby niemożli*) Rób, a co zrobisz, uniewinniaj".wą.Większość jednak tych nawet, co otrzymali 'od-powiednie wykształcenie, uważali zapanowanie nadprzesądami sarmackiemi" tłumu, bez ostatecznychgwałtów, za tak niemożliwe, iż prawie żaden z oświe-ceńszych nie śmiał wyjawić prawdziwego swego zda-nia, nadewszystko na prowincyi.Prawdą jest jeszczerównież, że na pół roku przed rozpoczęciem się sej-mu obecnego, ten, ktoby za życia mego mówił o mo-im następcy, naraziłby się na rozsiekanie szablami.Na sejmie tym znalazło się wszakże z jakich dwu-dziestu młodzieńców, którzy otrzymali staranne wy-kształcenie, a mają wymowę i odwagę.Ich głosy, ichstanowczość ośmieliły starszych na sejmie.Ale tym razem trzeba już doprawdy skończyćten ogromny list, powtarzając panu moje życzeniei nadzieję ujrzenia pana kiedyś i uściskania cię ser-decznie.Spodziewam się, że pani Glayre nie będzienic miała przeciwko temu, jak również i jej ojciec.Pozdrawiam ich oboje serdecznie, gdyż ciebieszczęśliwym czynią.OD KR�LA DO GLAYRE'A.Warszawa, 29 pazdziernika 1791.Dziękujesz mi pan za szczegóły, które poda-łem w liście moim z d.21-go czerwca; przyjemnościąbyło dla mnie doniesienie ci ich: po pierwsze dlatego,że miło jest zdać sprawę przyjacielowi z tego, co sięmyślało, czuło i zrobiło w tak ważnej okoliczności; po-wtóre, że to, co panu napisałem, pomnoży zasób materya-łów, które posłużą do pamiętników mojego życia, gdybędę mógł znalezć czas, ażeby je dalej prowadzić.Do powodów pragnienia, jakie mam, ażeby po sobiezostawić pamiętniki (kk), zaliczyć można zapewne mi-łość własną.Nie bronię się, gdyż zresztą miłość wła-sna stanowi część istoty, którą dał nam Stwórca, ja-ko główną sprężynę pobudzającą do działania.Sądzęwszakże jeszcze, że każdy człowiek, któremu stanowi-sko w świecie pozwoliło uczestniczyć w wielkich wypad-kach, zwłaszcza w czasach burzliwych, winien dlanauki potomności dać wiadomość o prawdziwych po-wodach swoich własnych czynów, czynów swychwspółdziałaczy, o sposobach, jakiemi zwalczali lubprzełamywali przeszkody i o przyczynach, które ichzmuszały do ustępowania przed niemi niekiedy.Fon-tenelle powiedział, że głupstwa ojców są stracone dladzieci.Byłoby to mniej prawdziwem, gdyby ojcowiebyli zawsze historykami wiernymi prawdzie i uwa-żnymi.Masz pan racyą, że wierzysz tylko w pewnejmierze w niebezpieczeństwa, które mogłyby nam za-grozić zzewnątrz.Cesarz i Król Pruski przyrzeklijuż, że się nie targną ani na nasze posiadłości, anina nasze konstytucyą.i zdaje się, że wreszcie zrozu-mieli, iż, stając się przyjaciółmi, usuwają wzajemneswe niebezpieczeństwa, oraz potrzebę tej przyjaciółkizbyt potężnej, ażeby nie była dla nich straszliwą.A to nawet, jak pan mówisz, leży w ich wspólnyminteresie, ażeby zachować ten mur, który ich od niejoddziela [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odnośniki