[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.30Olszewski J., Podstawy ergonomii i fizjologii pracy, Akademia Ekonomiczna wPoznaniu, Poznań 1997, str.155.147 7.LITERATURA:[1] Bezpieczeństwo i ochrona pracy człowieka w środowisku pracy.Materiałyszkoleniowe dla nauczycieli akademickich, CIOP, Warszawa 1999.[2] Komputerowe stanowisko pracy.Aspekty zdrowotne i ergonomiczne, podred.nauk.Bugajskiej J.: CIOP, Warszawa 2003.[3] KAMIECSKA-%7łYAA M.: Ergonomia stanowiska komputerowego, AGH,Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2000.[4] OLSZEWSKI J.: Podstawy ergonomii i fizjologii pracy, AkademiaEkonomiczna w Poznaniu, Poznań 1997.148 Rozdział VIISYSTEM NERWOWY CZAOWIEKA A PRACA UMYSAOWAPraca umysłowa jest to zamiana siebie samego z człowieka niewiedzącego na wiedzącego przez wykonywanie następujących czynności1:przyswajanie wiadomości lub nabywania informacji;transformowanie oraz systematyzacji tych wiadomości w celu rozwiązaniaróżnego rodzaju problemów;przekazywanie wiadomości osobom trzecim.Granice między tymi trzema czynnościami są bardzo płynne.Każda pracaumysłowa musi zawierać elementy z tych trzech części, tylko w różnychproporcjach.W rezultacie można powiedzieć, że każda czynność jakąwykonujemy w życiu zawiera elementy pracy umysłowej, ale nie każdaczynność jest czystą pracą umysłową2.Dzieje się tak dlatego, że w procesie pracy czysto umysłowej człowieknie skupia się na sobie samym, ani na informacjach i wiedzy, jaką posiada.Przedmiotem jego działania jest bowiem proces poszukiwania powiązań izależności pomiędzy rzeczami.Akt badania twórczego to wstępna faza procesutworzenia przedmiotów i obiektów.W pracy badawczej niepodobna przewidziećani zamówić wyników badania.Możliwe jest tylko planowanie krokówalternatywnych przy uzyskanych rezultatach.Natomiast przy wykonywaniuczynności tworzenia i obróbki przedmiotów lub obiektów, czyli czynnościzawierających pewien element wysiłku umysłowego jest możliwe nakazanieotrzymania określonych rezultatów, np.w pracy krawca, szewca czy stolarza.W rezultacie porównywanie prac zawierających elementy prac umysłowych niestanowi problemu, ale prac czysto umysłowych tak.Wykonywanie jakiejkolwiek czynności wymagającej korzystania zzasobów umysłowych oznacza zaangażowanie układu nerwowego człowieka.1.SYSTEM NERWOWY CZAOWIEKAW systemie nerwowym człowieka własności i funkcje podsystemównerwowych są wyraznie rozdzielone.Rozróżniamy centralny układ nerwowy(mózg i rdzeń kręgowy) oraz obwodowy układ nerwowy3.Nerwy obwodowewychodzące z rdzenia kręgowego i wnikające w mięśnie (nerwy ruchowe), albo1Rudniański J., Sprawność umysłowa, Wiedza Powszechna, Warszawa 1984, str.7-8.2Kotarbiński T., Traktat o dobrej robocie, Zakład Narodowy im.Ossolińskich weWrocławiu, Aódz 1955, str.274.3Nawarra L., Materiały do nauczania ergonomii i ochrony pracy, Skrypty uczelnianieAGH, nr 782, Kraków 1980, str.42.149 wychodzą ze skóry, mięśni i narządów zmysłowych, i biegną do rdzeniakręgowego oraz mózgu (nerwy czuciowe).Nerwy ruchowe i czuciowe, jakrównież należące do nich szlaki i ośrodki w rdzeniu kręgowym i w mózgu,tworzą autonomiczny układ nerwowy, który zapewnia kontakt ze światemzewnętrznym.Natomiast wegetatywny układ nerwowy, przeciwstawny układowiautonomicznemu, kieruje czynnościami narządów wewnętrznych (krążeniekrwi, narządy oddechowe, trawienie, wydalnicze, gruczoły dokrewne itd.).Wegetatywny system nerwowy zabezpiecza potrzebne do życia procesyprzebiegające bez kontroli świadomości.1.1.Centralny układ nerwowyMózg i rdzeń stanowi jego lokalizację.Ma on do spełnienia następującefunkcje4:percepcyjną, czyli analizę odbieranych wrażeń zmysłowych;motoryczną, czyli formowanie sygnałów sterujących do mięśnirealizujących dowolne ruchy;asocjacyjną, czyli kojarzenie i integracje różnych informacji;regulacyjną, czyli nadzór nad stabilizacją parametrów organizmui funkcjonowaniem narządów wewnętrznych;wyższych czynności psychicznych, takich jak: myślenie, łączniez abstrakcyjnym, pamięć, świadomość, kojarzenie i podejmowanie decyzji,formowanie pojęć, emocje i zdolność antycypacji.W większości przypadków lewa i prawa strona ośrodkowego układunerwowego pełnią same funkcje, np.czynności ruchowe zlokalizowane są wprzednich płatach mózgowia, a czuciowe z tyłu.1.2.Obwodowy układ nerwowyJako system komunikacyjny przesyła5:informacje od receptorów (zmysły) przez wiązki włókien nerwowych doośrodkowego systemu nerwowego, gdzie są przetwarzane i analizowane;sygnały sterujące do efektorów, czyli mięśni6.4Wykowska M., Ergonomia, Wydawnictwa AGH, Kraków 1994, str.str.68.5Wykowska M., Ergonomia, Wydawnictwa AGH, Kraków 1994, str.72.6Czas obiegu informacji od receptora do efektora kształtuje się od 0,07 do 0,12 s.Wartość ta jest uznawana za biologiczną jednostkę czasu, co odpowiada właściwejreakcji człowieka, w: Wykowska M., Ergonomia, Wydawnictwa AGH, Kraków 1994,str.65.150 Nerwy obwodowe wychodzą z rdzenia kręgowego i wnikają w mięśnie(nerwy ruchowe) albo wychodzą ze skóry, mięśni i narządów zmysłowych ibiegną do rdzenia kręgowego oraz mózgu (nerwy czuciowe).Nerwy ruchowei czuciowe, jak również należące do nich szlaki i ośrodki w rdzeniu kręgowymi w mózgu tworzą razem autonomiczny układ nerwowy, który zapewnia kontaktze światem zewnętrznym (postrzeganie, świadomość, czynności).System tenzatem jest zlokalizowany w:30 nerwach rdzeniowych: 8 szyjnych, 112 piersiowych, 5 lędzwio-wych, 5 krzyżowych;12 nerwach czaszkowych, związanych z działaniem systemów percep-cyjnych: czucie, ruchy głowy i mimiczne twarzy, artykulacja mowy itp.1.3.Wegetatywny układ nerwowyNie tworzy wyraznie wydzielonych ośrodków (skupisk).Zlokalizowanyjest zarówno w ośrodkowym jak i obwodowym systemie nerwowym7.Składa sięze zwojów, splotów i wypustek.Wegetatywny układ nerwowy kierujeczynnościami narządów wewnętrznych (krążenie krwi, narządy oddechowe,trawienne, wydalnicze, gruczoły dokrewne itp.).Jest więc regulatorem procesówwegetatywnych, zachodzących w narządach wewnętrznych, nie kontrolowanychprzez świadomość.System wegetatywny zawiera w sobie dwie przeciwstawne wdziałaniu części: sympatyczną (współczulną) i parasympatyczną (przywspół-czulną).Część współczulna działa jako całość, jest pobudzana przyróżnorodnych obciążeniach emocjonalnych, stwarzając stan pogotowia.Natomiast część przywspółczulna działa w sposób fragmentaryczny, podczasstanu odprężenia organizmu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
