Psychologia Społeczna Serce i Umysł Elliot Aron son

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Chcemy, żebyś na naszsygnał postarał się przez minutę nie myśleć o czymś na przykład o twojej dziewczynie albo obliskim przyjacielu.Gotowy? Zaczynamy.Czy ci się udało? Jeśli jesteś podobny douczestników badań prowadzonych przez Daniela Wegnera (1989; 1992; w druku), to w ciąguostatniej minuty myśl o twoim przyjacielu przemknęła ci przez głowę co najmniej raz albodwa razy.Jeszcze bardziej interesujące w badaniach Wegnera jest to, że nawet po zniesieniuograniczeń myśl o zabronionej kwestii nadal często się pojawiała częściej niż wtedy, kiedybadanych nie proszono, by jej unikali.Oznacza to, że tłumienie usilne staranie, by o czymśnie myśleć może prowadzić do obsesyjnego pojawiania się tej właśnie myśli, której ludzienie chcą dopuszczać do świadomości.Jeśli wolałbyś o czymś nie myśleć o niedawnootrzymanej dwójce z matematyki, kuszącym cię kremie czekoladowym w lodówce czy oproblemie, dlaczego właściwie kochasz swoją dziewczynę to najlepszą strategią będzie,paradoksalnie, nie starać się za bardzo unikać tych myśli.Podsumowując, refleksją nad tym, co odczuwamy i jacy jesteśmy, może odsłonić naszeukryte uczucia i ułatwić ich rozpoznanie, szczególnie kiedy znajdujemy się w staniesamoświadomości.Czymś zupełnie innym jest dochodzenie przyczyn naszych odczuć idziałań.Wiele badań pokazuje, że oceny ludzi w tym względzie często są nietrafne.Ponadtownikanie w te przyczyny może sprawić, że zmienimy własne postawy, dochodząc doprzekonania, iż nasze uczucia są zgodne z powodami, które akurat przyszły nam do głowy.Skoro introspekcja ma swoje ograniczenia, jak inaczej moglibyśmy uzyskać wiedzę o naszychcechach i postawach? Zajmiemy się teraz innym zródłem samowiedzy obserwacjamiwłasnego zachowania.tłumienie: usiłowanie, by nie myśleć o czymś; badania wykazują, że im bardziej ludzie starająsię nie dopuszczać do siebie jakiejś myśli, tym częściej ta właśnie myśl pojawia się w ichgłowachPoznawanie siebie poprzez obserwację własnego zachowaniaTeoria spostrzegania siebieJak mogę powiedzieć, co myślę, dopóki nie przekonam się, co mówię? E.M.ForsterZgodnie z teorią spostrzegania siebie ludzie często wnioskują o własnych postawach iemocjach na podstawie swojego zachowania.Nie dlatego śpiewam, że jestem szczęśliwy.Jestem szczęśliwy, dlatego że śpiewam.W jaki sposób dochodzimy do rozumienia innych ludzi do tego, jacy są, czego pragną, coza chwilę zrobią? Oczywiście, poprzez obserwację.Ponieważ nie możemy zajrzeć do ichwnętrza, domyślamy się, jacy są, na podstawie tego, jak się zachowują.Wyobraz sobie, żezobaczyłeś kobietę, która wchodzi do baru samoobsługowego, przygląda się uważniewystawionym na ladzie jarzynom, po czym sięga po duży talerz brukselki i zaczyna jąłapczywie zjadać.Jaki wyciągnąłbyś z tego wniosek? Prosty: Musi chyba uwielbiaćbrukselkę".Skoro miała swobodę wyboru i liczne możliwości, z jakiego innego powodumiałaby decydować się na tę właśnie jarzynę?teoria spostrzegania siebie: teoria głosząca, że gdy nie jesteśmy pewni naszych postaw iuczuć, bądz są one niejednoznaczne, wnioskujemy o nich, obserwując własne zachowanie isytuację, w której się ono pojawiaZgodnie z teorią spostrzegania siebie zaproponowaną przez Daryla Bema (1972) to, jakimijesteśmy ludzmi, albo jakie są nasze postawy, często odkrywamy w taki sam sposób jakprawdy o innych, czyli obserwując własne zachowanie, tak jak czyniłaby to druga osoba.Przypuśćmy, że wszedłeś do baru samoobsługowego, wybrałeś dużą porcję brukselki izacząłeś ją łakomie zjadać.Jaki wniosek wyciągnąłbyś z własnego zachowania? Prosty: Muszę chyba uwielbiać brukselkę, z jakiego innego powodu miałbym to czynić?"Twierdzenie, że samoobserwacja stanowi ważne zródło wiedzy o sobie, wysunął brytyjskifilozof Gilbert Ryle (1949).Uznając introspekcję za raczej marne zródło wiedzy, Ryledowodził, że ludzie dochodzą do określonych poglądów na temat siebie samych, przywołującw pamięci swoje typowe zachowania.Jeżeli przypominasz sobie, że często jesz brukselkę,będziesz spostrzegał siebie jako miłośnika tego warzywa.Daryl Bem (1972) rozwinął tę myśl w teorii spostrzegania siebie.Po pierwsze, wysunął ontezę, że jednostki uzyskują �wiedzę� o swoich postawach, emocjach i innych stanachwewnętrznych częściowo przez wnioskowanie o nich na podstawie obserwacji własnegootwartego zachowania i/lub okoliczności, w jakich się ono pojawia" (s.5).Dlaczego Bempisze: częściowo"? Ponieważ niekiedy dokładnie wiemy, co odczuwamy albo jaka jest naszapostawa.Na przykład my autorzy tej książki wiemy, że naprawdę lubimy psychologięspołeczną i że pisanie tej książki naprawdę sprawia nam przyjemność.Wiemy to teraz niemusimy czekać do północy, żeby zobaczyć, ile dzisiaj napisaliśmy.Prowadzi to do drugiegotwierdzenia Daryla Bema: Gdy wskazówki wewnętrzne są słabe, niejednoznaczne czy trudnedo zinterpretowania, to podmiot funkcjonalnie znajduje się w takim samym położeniu jakobserwator stojący z boku obserwator, który z konieczności musi polegać na tych samychwskazówkach zewnętrznych [zachowanie i okoliczności, w jakich się ono pojawia], żebywyprowadzić wnioski o wewnętrznych stanach podmiotu" (s.5, dopowiedzenie nasze).U każdego człowieka pewne cechy czy właściwości są zaznaczone słabo bądz sąnieoczywiste, a inne przeciwnie.Możesz wiedzieć, że jesteś osobą bardzo ekstrawertywną inie musisz wtedy obserwować swojego zachowania, żeby to orzec.Dla wielu z nas niezawsze jest jednak jasne, jak bardzo jesteśmy ekstrawertywni czy introwertywni; czasemzachowujemy się w sposób bardzo otwarty i towarzyski, a niekiedy odczuwamy pewneonieśmielenie.Gdyby nas zapytano, jak bardzo jesteśmy ekstrawertywni, odwołalibyśmy siędo procesów spostrzegania siebie (Jak towarzyscy byliśmy ostatnio? Z iloma osobamirozmawialiśmy na prywatce w zeszłym tygodniu?), wyciągając jakiś wniosek na podstawienaszego zachowania, podobnie jak zrobiłby to obserwator zewnętrzny (Akert, 1991).Jeśli rzeczywiście opieramy się na takiej samoobserwacji, to odpowiedz, jaką uzyskujemy,będzie zależała od tego, czy przyjdzie nam do głowy więcej przykładów zachowaniaekstrawertywnego czy introwertywnego.Tezę tę ilustruje eksperyment Russella Fazio, EdwinaEffreina i Victorii Falender (1981).Uczestnikom badań zadawano serię pytań, któredotyczyły ich osobowości.Badani nie wiedzieli, że były to pytania podstępne, takprzygotowane, by w jednej grupie uzyskiwać same odpowiedzi ekstrawertywne", a w innejsame introwertywne", bez względu na to, jacy w istocie byli.Na przykład, w grupie ekstrawertywnej" eksperymentator zadawał pytania w rodzaju: Co byś zrobił, gdybyś chciałożywić towarzystwo na prywatce?" Prawie każdy odpowiada na to pytanie w taki sposób, żejawi się jako osoba ekstrawertywną.W grupie introwertywnej" eksperymentator stawiałtakie pytania, jak: Co ci się nie podoba w hałaśliwych prywatkach?" Na ogół odpowiada sięna takie pytanie tak, że sprawia się wrażenie osoby introwertywnej.Lecz czy uczestnicybadań zaczynali myśleć o sobie jako o ludziach ekstrawertywnych bądz introwertywnych?Teoria spostrzegania siebie mówi, że powinno tak się stać, jeśli ich pogląd na własny temat wtej kwestii nie był już sprecyzowany.Jak pokazuje rycina 6.3, uczestnicy badań rzeczywiścieodwoływali się do procesów spostrzegania siebie, żeby określić, jak bardzo są ekstrawertywnilub introwertywni [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odnośniki