[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Pytania tedostarczyły materiału poważnej filozofii dziewiętnastowiecznej w Europiekontynentalnej, dokądduch filozofii pierzchnął z Anglii.Nawet Mili, spadkobierca uty-litaryzmu jeszcze węższej i bardziej zadufanej w sobie wersji wcześniejszego liberalizmu musiał zwrócić się do myśliciela niemieckiego, Humboldta, po pojęciespontaniczności, aby ubrać sens wolności w powabne, nowożytne szaty izabezpieczyć ją przed grozbą tyranii większości.Prawdziwa filozofiarozpoczyna się z chwilą, gdy trzeba się zmierzyć z podstawowymi wariantamipolitycznymi.Z prawdziwie wielkich filozofów porewolucyjnych jedynie Kantbył zwolennikiem demokracji liberalnej, lecz i on czuł się zmuszony nadać jejnieatrakcyjną interpretację, w której już nie rozpoznajemy liberalizmu.Rozwinął nową epistemologię, która dopuszcza wolność przydeterministycznym pojmowaniu natury, nową moralność, która dopuszczaludzką godność przy pojmowaniu natury człowieka jako złożonej zegoistycznych wro-dzonych pobudek, nową estetykę, która ocala piękno iwzniosłość przed subiektywizmem.%7ładna z tych kwestii nie znalazła od-zwierciedlenia we wcześniejszej, egalitarnej myśli twórców libe-ralizmu. To, co odegrano na żywo podczas rewolucji amerykańskiej i francuskiej, zostałowcześniej przemyślane w pismach Locke'a i Rousseau, scenarzystów dramatunowożytnej polityki.Ci Ko-lumbowie umysłu pierwszy wytyczył drogęHobbes, lecz Locke i Rousseau poszli jego tropem i zostali uznani za bardziejwiary-godnych sprawozdawców zbadali nowo odkryte terytorium, zwanestanem natury, gdzie bytowali niegdyś nasi protoplaści, i przywiezli ze sobąważną wiadomość, że z natury wszyscy ludzie są wolni i równi oraz że mająprawo do życia, wolności i groma-dzenia własności.Tego rodzaju wiadomośćwznieca rewolucje, ponieważ wyszarpuje spod stóp królów i szlachty latającydywan, który ich wynosi nad innych.Locke i Rousseau zgadzali się ze sobą wkwestii tych podstaw, które stały się niewzruszonym fundamen-tem nowożytnejpolityki.Tam, gdzie się nie zgadzali, w obrębie epoki nowożytnej miaływybuchnąć poważne konflikty.Locke odniósł wielki sukces polityczny: noweustroje Anglii i Ameryki zostały ukonstytuowane według jego zaleceń.Rousseau, mający na swym koncie bodaj największy sukces literackiwszechczasów,188189był inspiracją wszystkich pózniejszych prób teoretycznych i praktycznych,prywatnych i publicznych zmodyfikowania lub skorygowania całkowitegozwycięstwa Locke'a, bądz przynaj-mniej ucieczki przed jego nieuchronnością.W dobrym tonie jest dzisiaj przeczyć, jakoby kiedykolwiek istniał stan natury.Jesteśmy jak arystokraci, którzy nie chcą pa-miętać, że ich przodkowie bylidzikusami, motywowanymi jedy-nie strachem przed śmiercią i niedostatkiem,mordującymi się wzajemnie w bijatykach o żołędzie.Jednakże nadal żyjemy zka-pitału przekazanego nam przez tych odrzuconych antenatów.Wszyscywierzą w wolność i równość oraz wynikające z nich prawa.Społeczeństwoobywatelskie zaczerpnęło jednak te poję-cia ze stanu natury; ponieważ nieznajdują one żadnej innej pod-stawy, muszą być równie mityczne jak baśń o stanie natury, opowiedziana przez nie zasługujących na wiarę podróżników.Oświeceni przez nowe nauki przyrodnicze, które posłużyły im za busolę, udalisię ku początkom, a nie ku końcowi, jak to czynili dawniejsi myślicielepolityczni.Sokrates wyobraził w sło-wach państwo doskonałe; Hobbes odkryłwyizolowaną jed-nostkę, której życie było samotne, nędzne, okrutne i krótkie".Odkrycie to stawia w nowym świetle oczekiwania i pragnienia, jakie pokładamyw polityce
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
