Harper Formy i układ liturgii zachodniej od X do XVIIIw

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Szczepanaatrz Procesje", s.145) przedstawia typową strukturę pierwszej katego-i (chociaż zwykle bez procesji i drugiego Magnificat).Podobnie w świętoiepokalanego Poczęcia NMP (8 grudnia) odmawiano wspomnienie prze-dziane na czas Adwentu.Takie wspomnienia umieszczano w zakoń-eniu Laudes i Nieszporów z dnia.Wiele brewiarzy zawiera zbiór powszednich wspomnień do użytkudziennego, regularnie odmawianych formuł w intencji osób stale obec-ych w pamięci i modlitwie wspólnoty.We wcześniejszym czasie wieleich intencji stanowiło odrębne nabożeństwa, jednak wraz ze wzrostemzby intencji, tak rozbudowana seria recytacji nie była możliwa.W nie-tórych zwyczajach taki szereg modlitw wstawienniczych odmawiano na�ncu Laudes i Nieszporów ku czci Matki Bożej.W przypadku wielu dni świątecznych pomijano wspomnienia powszed-me (modlitwy wstawiennicze), a podczas Oficjum za zmarłych i w trzech0statnich dniach Wielkiego Tygodnia nie odmawiano żadnego wspomnie�nia.149LITURGIA ZREDNIOWIECZNAAntyfona ku czci Najświętszej Maryi PannySpośród wszystkich praktyk zgodnych z układem wspomnień (antyfonawerset, kolekta) najbardziej znana jest antyfona maryjna śpiewana pKomplecie z dnia (lub po Komplecie o Matce Bożej, jeśli takową recyto�wano w chórze).W niektórych ośrodkach śpiewano ją w chórze, w innychnatomiast w Kaplicy Maryjnej lub przed figurą Matki Bożej (do którejmogła prowadzić procesja); wreszcie mogła ona mieć charakter nabożeństwaprywatnego.Niektóre fundacje póznośredniowieczne traktowały antyfonęmaryjną jako zbiorową ceremonię oddzieloną od nabożeństwa i niekonie�cznie śpiewaną w chórze.Praktyka innych fundacji przewidywała śpie�wanie antyfony maryjnej po Nieszporach (w niektórych przypadkach jakouzupełnienie do ceremonii po Komplecie) i innych Godzinach kanonicz�nych.(W ramach obrządku trydenckiego antyfonę maryjną śpiewano przedopuszczeniem chóru po każdym Oficjum.) Podczas trzech ostatnich dniWielkiego Tygodnia pomijano antyfonę (podobnie jak inne wspomnienia).Stosowanie serii czterech okresowych antyfon maryjnych ustalili w XIIIwieku franciszkanie, a stopniowo rozpowszechnił się on w ramach zwycza�ju rzymskiego.Niektórzy autorzy sugerują, że są to niezależne kompozycje,jednak wszystkie cztery można znalezć jako antyfony do Magnificatprzynajmniej w niektórych zródłach średniowiecznych (np.Antyfonarzz Worcester zawiera Ave Regina i Salve Regina).Typowy cykl (zaczerp�nięty z Brewiarza potrydenckiego) jest następujący (wersety i kolekuzależnione są od daty i miejsca):Pierwsze Nieszpory Adwentudo Drugich Nieszporów święta Oczyszczenia Matki BożejAntyfona Alma redemptoris MaterWerset Angelus DominiKolekta Gratiam tuam quaesumus Domine [w czasie Adwentu]Werset Post partumKolekta Deus qui salutis aeternae [od I Nieszporów w dzień Bożego Narodzenia]Kompleta w święto Oczyszczenia Matki Bożejdo Komplety w Zrodę Wielkiego TygodniaAntyfona Ave Regina caelorumWerset Dignare me laudareKolekta Conc�de misericors DeusKompleta Wielkanocy do Nony w sobotę po Zesłaniu Ducha ZwiętegoAntyfona Regina caeli laetareWerset Gaudę et laetareKolekta Deus qui per resurrectionem150PROCESJE I INNE DODATKOWE OBRZDYierwsze Nieszpory w Niedzielę Trójcy PrzenajświętszejJo Nony w sobotę przed Adwentemityfona Salve Regina misericordiaeWerset Ora pro nobisolekta Omnipotens sempiterne Deus qui gloriosaeiątą antyfonę Quam pulchra est śpiewano w okresie pomiędzyJarodzeniem NMP (8 września) a sobotą przed rozpoczęciem Adwenturamach póznośredniowiecznych zwyczajów: franciszkańskiego i rzym�skiego.W Anglii istniała większa elastyczność.Antyfonę maryjną Salve Reginaniektórych fundacjach śpiewano w ciągu całego roku; z kolei inneidacje wykorzystywały zróżnicowaną ilość odmiennych tekstów, wśródlich Nesciens Mater i Quam pulchra es.Jednak rozwój kultu maryjnegorzyniósł w efekcie powstanie nowych tekstów oraz wielogłosowy reper-�ar antyfon maryjnych.Znalezć je można (zarówno te ustalone dawniej,i nowe) w takich zbiorach, jak choćby Księga Chórowa z Eton.ltyfony maryjne śpiewane po Oficjum muzykolodzy określają jakoltyfony wotywne.Małe Oficjum o Matce BożejKult Matki Bożej był w średniowieczu tak silny, że w okresie pomiędzyII a XVI wiekiem większość wspólnot przyjęła zwyczaj codziennej�cytacji małego Oficjum o Matce Bożej.W niektórych przypadkachicjum to recytowano na głos w chórze; w innych lub w szczególnychokresach roku odmawiano je indywidualnie w chórze lub poza nim.celu odróżnienia od pełnej formy kommemoratywnego Oficjum o Matce�żej (celebrowanego w ramach cyklu tygodniowego; omówienie w na-?pnej części tego rozdziału) nazywa się je małym Oficjum o Matceiożej._ Małe Oficjum zawiera elementy okresowe (np.czytania i responsoria),lektóre jednak teksty podstawowe (np.psalmy i hymny) nie zmieniaływ ciągu całego roku.Brewiarz rzymski (i inne podobne zródła)leszcza cykl psalmów dla Matutinum.W przeciwieństwie do Oficjumzmarłych, jest to pełne Oficjum ze wszystkimi Godzinami kanonicz-^ Natomiast zarówno Oficjum za zmarłych, jak i Oficjum o Matce0ZeJ w swojej codziennej formie przewidują w Matutinum tylko jeden^ turn.Zwyczaje monastyczny i diecezjalny wykazują podobieństwoZakresie stosowania tylko trzech lekcji (czytań) i trzech responsoriów.151LITURGIA ZREDNIOWIECZNA(Zarówno w przypadku małego Oficjum o Matce Bożej, jak i Oficjum zazmarłych, klasztory realizowały formy diecezjalne; wpływało to na stru�kturę Matutinum, liczbę psalmów w Nieszporach oraz na włączenie doKomplety kantyku Nunc dimittis [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odnośniki