Bankowicz Bożena i Marek Dudek Antoni Leksykon historii XX wieku

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Z jego zdaniem bardzo liczono się w kręgachamerykańskiej elity władzy.Zmarł 26 grudnia 1972 w Kansas City.(B.B.)TRZECIA MIDZYNAROD�WKA *MIDZYNAROD�WKA KOMUNISTYCZNATRZECIA REPUBLIKA *FRANCJATRZECIA RZECZPOSPOLITA *POLSKATRZECIA RZESZA *NIEMCYTUNEZJA państwo w Afryce Północnej nad Morzem Zródziemnym (pow.163,6 tys.km2, ludność 9,2 mlnw 1999).W 1881 Tunezja stała się francuskim protektoratem (*Francuskie kolonie).Po *pierwszej wojnieświatowej pojawił się w kraju ruch niepodległościowy.Podczas konferencji pokojowej w *Paryżu (19191920) Tunezyjczycy przedłożyli petycję domagającą się niepodległości ich kraju, która jednak zostałaodrzucona.Wówczas przywódca ruchu niepodległościowego szejk Abd al-Aziz Taalbi powołał do życia PartięKonstytucyjną (Destur), aby metodami politycznymi walczyć o niezależność od *Francji.W 1934 w partii tejdoszło do rozłamu.Niezadowolony z działalności Taalbiego młody prawnik Habib Burgiba (ur.1903)utworzył własne ugrupowanie Nową Partię Konstytucyjną (Neo-Destur).Formacja Burgiby niebawem stałasię czołowym reprezentantem tunezyjskiego nurtu niepodległościowego.Po wybuchu *drugiej wojnyświatowej Francuzi uwięzili przywódców tunezyjskich, a ich organizacje zdelegalizowali.Po klęsce FrancjiTunezja znalazła się pod kontrolą rządu Vichy marszałka *P�taina.Po lądowaniu aliantów w listopadzie 1942w Afryce Północnej, Tunezja stała się terenem zaciętych walk Amerykanów i Brytyjczyków z oddziałaminiemieckimi i włoskimi.W maju 1943 Niemcy i Włosi zostali wyparci z kraju.Podczas krótkiej okupacjiNiemcy starali się kokietować tunezyjskich nacjonalistów, zezwalając im na swobodne działanie.Po wojnieFrancja postanowiła zliberalizować swą politykę wobec Tunezji.W 1947 władze zainicjowały reformęadministracyjną, którą Tunezyjczycy uznali jednak za niewystarczającą.W 1950 Francuzi zezwolili napowstanie rządu tunezyjskiego, na czele którego stanął umiarkowany polityk Mohammed Chenik.Dialogfrancusko-tunezyjski załamał się gwałtownie, gdy partia Burgiby zażądała, aby cały parlament wybierany byłw jednolity sposób, co stało w sprzeczności z oczekiwaniami francuskich osadników mieszkających w Tunezji,którzy chcieli otrzymać 50% miejsc dla siebie.Doszło do aktów przemocy w całym kraju.Tunezyjczycyzaapelowali o pomoc do *ONZ.Władze francuskie natomiast aresztowały Burgibę, Chenika i wielu innychprzywódców tunezyjskich, oskarżając ich o prowokowanie konfliktów.Fala aresztowań spowodowała wybuchantyfrancuskiego powstania zbrojnego.W połowie 1954 ogłoszono stan wyjątkowy, a cały kraj ogarniętyzostał niepokojami.Sytuacja uspokoiła się jednak, kiedy 31 lipca 1954 do Tunisu przybył premier FrancjiPierre *Mend�s-France, zapowiadający przyznanie Tunezji pełnej samodzielności wewnętrznej.W następstwietego ponownie powstał rząd tunezyjski, którego premierem został tym razem Takar Ben Amar.Presjaspołeczeństwa zmusiła szybko Francuzów do przyznania Tunezji pełnej suwerenności.20 marca 1956 Tunezjastała się państwem niepodległym, a stanowisko premiera objął Burgiba.25 lipca 1957 nowo wybrane366Zgromadzenie Konstytucyjne proklamowało Tunezję republiką, której prezydentem został Burgiba.Był onpózniej ponownie wybierany na stanowisko szefa państwa w 1959, 1964, 1969 i 1974.W 1975 parlamentmianował go prezydentem dożywotnim.W niepodległej Tunezji partia Neo-Destur, która w 1964 przyjęłanazwę Partia Konstytucyjno-Socjalistyczna (PKS), stała się jedynym legalnie działającym ugrupowaniempolitycznym.W 1958 Tunezja przystąpiła do Ligi Państw Arabskich.Od początku stosunki z dawnąmetropolią Francją, nie układały się dobrze.Tunezja popierała walczących o niepodległość Algierczyków(*Algierska wojna).W Tunisie miał siedzibę rząd tymczasowy Algierii i sztab armii powstańczej.Tunezyjczycy za wszelką cenę chcieli doprowadzić do likwidacji znajdujących się na terytorium ich krajufrancuskich baz wojskowych.W lipcu 1961 doszło do gwałtownych walk tunezyjsko-francuskich o *Bizertę, wktórych zginęło 1,3 tys.Tunezyjczyków.Poza Francją, Tunezja utrzymywała poprawne stosunki z innymikrajami zachodnimi, w tym także ze *Stanami Zjednoczonymi [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odnośniki