[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Członkowie komun odnajdują nieograniczonemożliwości tworzenia coraz to nowych form własnego życia, odpowiadających rozwijającej się osobowości. 5.KONTRKULTURA A PROBLEMY TRADYCJIZastanawiając się nad problemem kulturowego dziedzictwa i tradycji ruchu kontestacji, należałoby odróżnić postawy wobec przeszłości i zastanej kultury oraz obecność przeszłości w aktualnych ideach i działaniach Ruchu.W związku z kwestią pierwszą nasuwa się uwaga, że kategorie przeszłości", tradycji", używane zarówno w sensiepejoratywnym jak dodatnim, rzadko pojawiają się w kontestacyjnych tekstach i manifestach.W swych treściach pozytywnych Ruch skierowany jest ku przyszłości, w krytycznych skupia się na terazniejszości widzianej raczejsynchronicznie niż w uwarunkowaniach diachronicznych.Wiąże się to z faktem, iż współczesne społeczeństwa wysoko uprzemysłowione są generalnie rzecz biorąc nastawione prospektywnie.W konflikt ideologiczny wchodzą tudwie opozycyjne wizje przyszłości, a nie jak dawniej dążenia do zatrzymania usankcjonowanego dawnością stanuobecnego i wybiegające naprzód utopijne wyobrażenia.Złejterazniejszości nie uzasadnia się tym, iż jest ona kontynuacją dobrej przeszłości, nie odwołuje się do tradycji jakoWartości usprawiedliwiającej jakieś obecne działania.Argumentacje współczesnych konserwatystów odwołują się raczejdo obiektywnych praw rozwoju", wspaniałej przyszłości"itp.Jeśli więc konflikt między kontrkulturą a utrwalonymiW terazniejszości wartościami i wzorami mającymi swąhistorię sprowadzić do przeciwstawienia konserwatyściutopiści, okazuje się, że każda z tych postaw manifestujesię w sposób zupełnie odmienny niż w okresach historycznych wcześniejszych.Utopiści nie walczą z przeszłością,a konserwatyści posługują się frazeologią reformatorówi rewolucjonistów.Utopiści występują przeciw kulturze16 A.Jawłowska 241 zastanej, przeciwstawiając rozumowi wartość uczucia, a racjonalnemu poznaniu intuicję i mistyczne olśnienia, konserwatyści bronią istniejącego porządku w imię nowoczesności i odwołują się do autorytetu nauki, racjonalności myślenia itp.Ruch określa się wobec aktualnego stanu rzeczy wyrazniej niż wobec stanu minionego.Jedyne i częste odwołania się do przykładów niedawnej historii dotyczą faszyzmui interwencji w sprawy wewnętrzne małych państw.Charakterystyczne dla stosunku Ruchu do przeszłości jestodrzucanie wszystkiego, co oficjalne instytucje szkoły,kościoły, muzea itp., powołane do przechowywania i upowszechniania tradycji umieszczają w jej obrębie.Jeśliprzyjąć określenie Szackiego, iż tradycja reprezentuje takiszczególny rodzaj wartości, którego obrona lub krytykawymaga powołania się na ich pochodzenie z przeszłości" 122,mówienie o tradycji Ruchu jest ryzykowne.Wprawdziewraz z rozwojem Ruchu pojawiły się tendencje do poszukiwania jakiegoś punktu odniesienia, zakorzenienia spo-łeczno-kulturowego, jednak były one słabsze niż tendencje oczyszczenia płótna".W manifestach, tekstach teoretycznych, hasłach i ulotkach pojawiają się nazwiska i poglądymyślicieli, poetów, rewolucjonistów i reformatorów różnychepok: Chrystusa, Marksa, Lumumby, Fidela Castro, Nietzschego i Lenina, Sartre'a, Marcusego i Mao, Bretona, Tza-ry, Whitmana i wielu innych.Nie w tym jednak celu, bysłużyć jako uzasadnienie i poparcie poglądów własnych.Wydaje się, iż odwoływanie się do tej tak różnej przeszłości wynika z potrzeby dobitnego wyrażenia pewnych treści, które cytowani prekursorzy" potrafili przekazać lepiej niż współcześni kontynuatorzy".Odwołują sięwięc do nich bardziej ze względu na sugestywność nazwiski kojarzonych z nimi treści niż na ich trwałość w czasie,traktowaną jako wartość.Mało jest prób świadomego nawiązania do określonego nurtu filozoficznego czy ideologicznego, wskazujących na znajomość tego, do czego sięnawiązuje, a także na chęć identyfikacji z analizowanąprzeszłością.Takimi próbami poszukiwania tradycji metodą analizy całości określonych nurtów myślenia są np.prace: A Brief Guide to Bourgeois Ideology Robina Blackbur-122J.Szacki, Tradycja.Przegląd problematyki, Warszawa 1971, s.152.242 na i Components oj the National Culture Perry Andersona.Inne próby rekonstrukcji przeszłości przedstawiająna razie zlepek różnych wątków wyrwanych z wielu kontekstów i pomieszanych jak w kalejdoskopie.Nie składasię z nich jednak koherentna całość.Jeśli więc można mówić o tradycji Ruchu lub też raczejo pierwszych próbach konstruowania tradycji, trzeba pamiętać, że albo pochwała tradycji okazuje się pochodnaw stosunku do akceptacji wartości o zasadniczo pozaczaso-wyrn charakterze", albo dawność jest ewokowana wtórnie dla dodania powagi ideom wyznawanym ze względu nazgoła inne wartości".124 Jakie są jednak relacje międzyświadomie wyrażonym stosunkiem do przeszłości i współczesności a rzeczywistą obecnością pewnych idei, wartości,treści w ideologii i światopoglądzie ruchu kontestacji, niezależnie od tego, na ile ich nosiciele zdają sobie sprawęz ich zbieżności z podobnymi treściami, wyrażonymi w innym czasie?Przechodzimy tu do kwestii drugiej: czy fakt obecnościw myśleniu i działaniu kontestatorów pewnych idei, koncepcji sztuki, środków ekspresji dawniej ukształtowanychświadczy, iż mamy do czynienia z tradycją", czy też zezbieżnością wynikającą z innych przyczyn? Wprawdzie kontestacyjne teksty odwołują się niekiedy do Tzary czy Bre-tona, Whitmana, Williamsa, Marcusego i Fromma, jednakczęstość występowania i sens tych odniesień nie odpowiadarzeczywistym podobieństwom kontrkultury i znaczniewcześniej powstałych koncepcji sztuki i krytyki społecznej.,,Obecność" ta nie jest więc przypadkowa, a zarazem niewydaje się być czymś z tradycją" tożsamym.Trudno doszukiwać się przyczyn zbieżności w analogiach historycznych, gdyż idee powtórzone" przez kontestatorów tworzyły się w różnych okresach i w różnych warunkach społecznych.Pewne wspólne elementy zawierają się raczejw typach konfliktów eksponowanych przez ruch kontrkultury oraz myślicieli i artystów starszej generacji.Być może narastanie konfliktów nie rozwiązanych,choć dawno uświadomionych, powoduje podobieństwo reakcji, wynikające z tożsamości sytuacji egzystencjalnej123Zob.student Power.124J.Szacki, Tradycja, s.159 160.16*243 uwikłanych w nie ludzi? Nie potrafimy dać zadowalającejodpowiedzi na to pytanie, ograniczymy się więc do przedstawienia ukształtowanych w niedawnej przeszłości kierunków myślenia i form ekspresji, które występują najwyrazniej w ruchu kontestacji.yródła lub raczej pierwowzorykontestacyjnej krytyki kultury ujawniające swą obecnośćw sposób trudny do zakwestionowania to: dadaizm i surrealizm, krytyczna literatura i poezja amerykańska, orazanalizy cywilizacji współczesnej, wyrastające z kręgu intelektualistów, socjologów i filozofów, Millsa, Fromma,Marcusego i wielu innych.Obecność ta nie zawsze pokrywa się z próbami świadomego poszukiwania własnej tradycji.Kontestatorzy chętniej widzieliby w jej obrębie Maoniż Fromma, gdy tymczasem ich wypowiedzi świadczą, żepunkt widzenia i sposób myślenia tego ostatniego jest imznacznie bliższy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
