[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Odtąd kapitalistyczny sposób produkcji mógł się swobodnie rozwijać.Odczasu jak para i nowoczesne zmechanizowane narzędzia przekształciły dawną manufakturęw wielki przemysł, siły wytwórcze, powstałe pod kierownictwem burżuazji, rozwijały się zniesłychaną dotąd szybkością i w niesłychanych dotychczas rozmiarach.Ale podobnie jakswego czasu manufaktura i rozwinięte pod jej oddziaływaniem rzemiosło popadły w kon-flikt z feudalnymi pętami cechów, tak wielki przemysł na wyższym stopniu swego rozwojupopada w konflikt ze szrankami, w które go wcisnął kapitalistyczny sposób produkcji.Nowesiły wytwórcze przerosły znacznie burżuazyjną formę ich użytkowania.Ten zaś konfliktmiędzy siłami wytwórczymi a sposobem wytwarzania nie jest bynajmniej konfliktem zro-dzonym w głowach ludzkich jak, przypuśćmy, konflikt ludzkiego grzechu pierworodnego zboską sprawiedliwością, lecz tkwi w samych faktach, obiektywnie poza nami, niezależnie odwoli lub postępowania nawet tych ludzi, którzy go wywołali.Nowoczesny socjalizm nie jestniczym innym, jak tylko myślowym odbiciem tego faktycznego konfliktu, jego idealnymodzwierciedleniem przede wszystkim w umysłach klasy, która cierpi bezpośrednio wskutekwspomnianego konfliktu, mianowicie klasy robotniczej.Na czymże polega ten konflikt ?Przed epoką produkcji kapitalistycznej, a więc w średniowieczu, powszechną formąwytwarzania była drobna produkcja, której podstawą była prywatna własność pracownika naśrodki produkcji; na wsi panowała gospodarka rolna drobnych chłopów, wolnych lub pod-danych, w mieście - rzemiosło.Zrodki pracy - ziemia, narzędzia rolnicze, warsztat, narzę-22 dzia rzemieślnicze, były środkami pracy jednostek, obliczonymi tylko na użytkowanie jed-nostkowe, a więc z konieczności były drobne, karłowate, ograniczone.Ale właśnie dlategobyły one z reguły własnością wytwórcy.Skoncentrowanie i powiększenie tych rozproszo-nych, ograniczonych środków produkcji, przemiana ich w potężne nowoczesne dzwigniewytwarzania - oto, na czym polegała historyczna rola kapitalistycznego sposobu produkcji ijego nosicielki - burżuazji.W czwartym rozdziale Kapitału Marks przedstawił szczegó-łowo, jak burżuazja począwszy od XV stulecia przeprowadziła historycznie to zadanie po-przez trzy szczeble - prostą kooperację, manufakturę i wielki przemysł.Ale burżuazja, jaktamże również dowiódł Marks, mogła te ograniczone środki wytwarzania przeobrazić wolbrzymie siły wytwórcze tylko w ten sposób, że z indywidualnych środków produkcjizmieniła je w społeczne, którymi może się tylko posługiwać zbiorowość ludzka.W miejscedawnego kołowrotka, ręcznych krosien, młota kowalskiego zjawia się mechaniczny warsztattkacki, krosna mechaniczne, młot parowy; zamiast jednostkowego warsztatu, fabryka wy-magająca współdziałania setek i tysięcy.A i sama produkcja analogicznie do środków pro-dukcji przemieniła się z szeregu operacji indywidualnych w szereg czynności społecznych,produkty zaś - z wytworów jednostek przeobraziły się w produkty społeczne.Dostarczaneobecnie przez fabrykę: przędza, tkaniny, wyroby metalowe, wszystko to było wspólnymwytworem wielu robotników, przez których ręce po kolei przechodzić musiało, zanim sięstało gotowym fabrykatem.%7ładna jednostka nie może o nich powiedzieć: Ja to zrobiłem,to mój produkt .Gdzie jednak podstawową formą produkcji jest żywiołowo, bezplanowo i stopniowo po-wstały podział pracy wewnątrz społeczeństwa, tam nadaję on produktom formę towarów,których wzajemna wymiana, kupno i sprzedaż umożliwiają poszczególnym producentomzaspokojenie ich rozmaitych potrzeb.Tak się miały rzeczy w wiekach średnich.Chłop np.sprzedawał produkty rolne rzemieślnikowi, a za to kupował od niego wyroby rzemieślnicze.I otóż do tego społeczeństwa indywidualnych producentów, wytwórców towarów, wtargnąłnowy sposób produkcji
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
